Rác thải điện tử - Nguyên nhân, tác hại và cách xử lý hiệu quả

Đi cùng với tốc độ phát triển vũ bão của công nghệ kỹ thuật, tình trạng rác thải điện tử cũng ngày một leo thang với nhiều bất cập đe dọa trực tiếp đến an toàn môi trường và sức khỏe con người. Tham khảo ngay bài viết để có được đánh giá toàn diện hơn về vấn đề này cũng như định hướng giải pháp khắc phục hiệu quả.

Rác thải điện tử

1. Rác Thải Điện Tử là gì? Có Những Loại Rác Thải Điện Tử Nào?

Rác thải điện tử hay còn gọi là e-waste (viết tắt của từ Electronic Waste) là các sản phẩm điện tử đã hết tuổi thọ hoặc không còn được sử dụng. Loại rác thải này có thể chứa các thành phần và chất liệu đa dạng như kim loại, nhựa, thủy tinh, hớp chất hóa học,… Trong một số thiết bị chuyên dụng còn có thể chứa những vật chất độc hại như chì, thủy ngân, cadmium, crom hexavalent,… có thể gây hại cho môi trường và con người nếu vứt bừa bãi không được xử lý.

Rác thải điện tử được phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau, cụ thể như:

• Thiết bị gia dụng: tivi, tủ lạnh, máy giặt, lò vi sóng, máy giặt, máy sấy quần áo, bếp điện, lò nướng điện, quạt, máy hút bụi,…
• Thiết bị viễn thông: điện thoại di động, máy tính, laptop, máy ảnh, máy quay phim, máy nghe nhạc, máy chơi game,…
• Thiết bị y tế: các loại máy xạ trị, thiết bị đo huyết áp, thiết bị đo dấu hiệu sinh tồn, máy chụp X-quang, máy siêu âm,…
• Thiết bị công nghiệp: máy phát điện, máy in, các thiết bị đo lường, máy CNC,…
• Các loại thiết bị điện tử được sử dụng trong những lĩnh vực, hoạt động khác của con người.

2. Nguyên Nhân Chính Gây Ra Rác Thải Điện Tử

Rác thải điện tử có thể phát sinh do nhiều nguyên nhân

Rác thải điện tử nằm trong nhóm chất thải có tốc độ tăng nhanh nhất hiện nay. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do các vấn đề sau:

Tuổi thọ ngắn của thiết bị điện tử

Công nghệ kỹ thuật phát triển nhanh chóng thúc đẩy quá trình sản xuất thiết bị điện tử mới diễn ra liên tục. Điều này có thể khiến các sản phẩm đang sử dụng nhanh chóng trở nên lạc hậu và bị đào thải. Kết quả là chúng được vứt bỏ một cách không thương tiếc và kết thúc vòng đời của mình ở các bãi rác công nghệ.

Xu hướng công nghệ liên tục phát triển và chuyển đổi

Không thể phủ nhận rằng công nghệ ngày một tiến bộ và hiện đại hơn làm cho nhu cầu cập nhật các thiết bị mới cũng tăng theo. Từ đó, con người có xu hướng thường xuyên thay đổi các thiết bị đang sử dụng và góp phần tạo ra rác thải điện tử ngày một nhiều hơn.

Nhu cầu sử dụng sản phẩm điện tử không bền vững

Các đòi hỏi về tiện ích và tính năng của sản phẩm điện tử càng lúc càng được đặt ra cao hơn khiến cho người dùng khó có thể chấp nhận sử dụng chúng trong thời gian dài. Việc tiêu dùng thiếu bền vững này là một trong những nguyên do chính khiến cho các bãi rác điện tử liên tục bành trướng.

Hệ thống thu gom xử lý rác thải điện tử hiệu quả thấp

Nhiều quốc gia và các vùng lãnh thổ trên thế giới chưa thiết lập được hệ thống thu gom và xử lý các loại rác thải máy tính, rác thải thiết bị gia dụng,… thật sự hiệu quả. Và kết quả là một lượng lớn rác thải trong số này bị xả thẳng vào môi trường, mang đến các vấn đề thật sự đáng quan ngại.  

3. Thực Trạng Rác Thải Điện Tử Tại Việt Nam Hiện Nay

Việt Nam là một trong những nước có tốc độ gia tăng rác thải điện tử nhanh nhất thế giới

Việt Nam hiện đang nằm trong nhóm các quốc gia phát triển nhanh chóng về hạ tầng công nghệ kỹ thuật và đồng thời cũng là một trong những nước đang tạo ra nguồn rác thải điện tử khổng lồ. Theo số liệu thống kê của Hội thống kê rác thải toàn cầu, tại Việt Nam chỉ tính riêng năm 2019 đã có 514.000 sản phẩm điện tử được phân phối ra thị trường và đi cùng đó là 257.000 tấn rác thải điện tử được sinh ra.

Mặc dù rác thải điện tử tại Việt Nam vẫn được xếp vào nhóm rác nguy hại nhưng đến hiện tại vẫn chưa có bất cứ văn bản pháp lý hay quy định cụ thể nào về việc thu hồi và xử lý. Điều này tạo điều kiện cho các đơn vị, tổ chức chây ỳ, trì hoãn xây dựng hệ thống quản lý và tìm giải pháp đối phó trước thực trạng nguồn rác không lồ này không ngừng tăng lên. Và hệ quả là phần lớn loại rác này được xả bừa bãi ra ngoài môi trường hoặc gom chung vào các bãi rác tập thể.

4.Tác hại của rác thải điện tử đối với môi trường và con người

Sự bành trướng của các bãi rác điện tử khổng lồ 

Rác thải máy tính, đồ gia dụng cũ hỏng, các loại máy móc thiết bị công nghiệp,... khi không có biện pháp xử lý sẽ trở thành mối nguy hại lớn cho môi trường và con người.

Ô nhiễm môi trường

Phần lớn rác thải điện tử có vi mạch điều khiển chứa các thành phần độc hại như chì, thủy ngân, bromua,… Khi chúng bị vứt bỏ, các chất này có thể rò rỉ và ngấm vào đất, vào nước gây ô nhiễm môi trường.

Đe dọa an toàn sức khỏe

Con người có khả năng tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp (khi sử dụng nguồn nước hay ăn uống thực vật trồng ở khu vực nhiễm độc do rác thải) sẽ phải đối mặt với các vấn đề liên quan đến sức khỏe. Trong đó, nguy hiểm nhất là các bệnh về đường hô hấp, tiêu hóa và thậm chí là có thể bị ung thư.

Hao hụt tài nguyên, lãng phí năng lượng

Sản xuất các thiết bị điện tử đòi hỏi sử dụng nhiều tài nguyên và năng lượng. Khi chúng trở thành rác và không được tái chế và xử lý, các tài nguyên quý hiếm như kim loại quý, đồng, bạc, vàng,…theo đó cũng sẽ bị lãng phí.

Các nguy cơ về rò rỉ thông tin và quyền riêng tư

Một số thiết bị công nghệ như laptop, smartphone thường chứa thông tin cá nhân của người dùng. Nếu không xử lý và loại bỏ đúng cách, kẻ xấu có thể xâm nhập đánh cắp thông tin, mạo danh và gây ra nhiều hành vi không đúng đắn.

5. 3+ Phương Pháp Giúp Giảm Thiểu Rác Thải Điện Tử

Để đối phó với rác thải điện tử tại Việt Nam nói riêng và trên toàn thế giới nói chung, các cộng đồng và tổ chức liên quan cần thiết lập được các biện pháp tối ưu. Ví dụ như:

Tăng cường hoạt động tái chế rác thải điện tử

Tái chế rác thải điện tử là một trong những biện pháp xử lý hiệu quả nhất

Để giảm các tác động tiêu cực của rác thải điện tử, chúng ta cần tăng cường hoạt động tái chế và phục hồi các thành phần vẫn còn sử dụng được. Từ đó không chỉ làm giảm lượng thác xả ra mà còn giúp tiết kiệm đáng kể nguồn tài nguyên cần cho sản xuất sản phẩm mới.

Xây dựng quy định, quy tắc về xử lý rác thải điện tử

Các chính phủ, cơ quan cần đưa ra các quy định và thiết chế rõ ràng về việc xử lý rác điện tử, đặc biệt là đối với biện pháp kiểm soát thành phần độc hại có trong rác. Đi cùng với đó, việc xây dựng hệ thống thùng rác để hỗ trợ thu gom, phân loại và vận chuyển đi tái chế cần được thúc đẩy nhanh chóng và mạnh mẽ hơn.

Giáo dục nâng cao nhận thức về quản lý, xử lý rác thải điện tử

Công chúng cần được giáo dục về tác động của rác thải điện tử và cách giảm thiểu chúng. Các chương trình giáo dục và tuyên truyền có thể tăng cường nhận thức và thúc đẩy hành động bảo vệ môi trường, bao gồm việc sử dụng và tái chế đúng cách các thiết bị điện tử.

6.Dự án xử lý rác thải điện tử thành công

Mặc dù khả năng đối phó với tình trạng rác thải trong lĩnh vực công nghệ điện tử còn nhiều hạn chế, song chúng ta cũng không thể phủ nhận những thành tựu có thể đạt được. Cụ thể như:

Dự án công nghệ thu hồi Yttrium và Europium trong bóng đèn huỳnh quang sau sử dụng

Công nghệ thu hồi này được nhóm nghiên của của TS. Hà Vĩnh Hưng (Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường, ĐH Bách Khoa Hà Nội) triển khai. Thành công của dự án được chứng thực qua khả năng thu hồi Yttrium và Europium từ đèn huỳnh quang cũ, màn hình LCD trên tivi, laptop,… và đèn LED với hiệu suất đạt được trên 99%.

Dự án lò đốt bản mạch bằng hồ quang điện

Công nghệ lò đốt rác điện tử bằng hồ quang điện được nhóm nghiên cứu của PGS.TS. Lê Văn Lữ - Trường ĐH Tài nguyên và Môi trường TP.HCM thực hiện. Ưu điểm của công nghệ này chính là nhiệt độ lò đốt rất cao, lên đến 10.000 độ C có thể xử lý các chất thải nguy hại. Kết quả thu về khi vận hành đó là giữ mức độ phát thải trong quá trình đốt rác nằm trong quy chuẩn cho phép.

Bài viết trên đây đã tổng hợp chi tiết từ A - Z các thông tin liên quan đến vấn đề rác thải điện tử. Hy vọng dựa vào đó, bạn đọc sẽ có thêm những kiến thức hữu ích cũng như lưu tâm hơn đến vấn đề sử dụng thiết bị điện tử và lựa chọn phương án xử lý phù hợp để chung tay góp phần ngăn chặn vấn nạn rác thải đe dọa đến an toàn môi trường và sức khỏe của chính bản thân chúng ta.

Chúng tôi chuyên cung cấp các loại Thùng Rác như thùng rác nhựa, thùng rác inox, thùng rác gỗ,... để được hỗ trợ giải đáp thêm về các vấn đề khác, vui lòng liên hệ Hành Tinh Xanh theo các kênh sau:

Thông tin liên hệ

• TRỤ SỞ CHÍNH

Địa chỉ: 524 Minh Khai, Hai Bà Trưng, Hà Nội

Số điện thoại:0981 228 766

• CHI NHÁNH PHÍA NAM

Địa chỉ: 167/2 đường Bờ Bao Tân Thắng, P.Sơn Kỳ, Q.Tân Phú, TP.HCM.

Số điện thoại:0912 026 829