Ô nhiễm rác thải - Nguyên nhân & Hậu quả có thể bạn chưa biết

Ô nhiễm rác thải có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau và để lại hậu quả khôn lường cho môi trường và sức khỏe con người. Hãy cùng Hành Tinh Xanh tìm hiểu kỹ hơn về thực trạng ô nhiễm rác thải tại Việt Nam cũng như các biện pháp có thể áp dụng để khắc phục vấn đề này nhé!

Ô nhiễm rác thải mang đến nhiều thách thức cho cộng đồng toàn cầu

1. Ô nhiễm rác thải là gì?

Ô nhiễm rác thải xuất hiện khi số lượng rác ngày một tăng và không được xử lý đúng cách

Ô nhiễm rác thải là hiện tượng môi trường bị ảnh hưởng tiêu cực bởi sự hiện diện và xử lý không đúng cách của rác thải.  Thông thường, các loại rác có thể gây ra tình trạng này bao gồm là các vật liệu, chất thải không còn sử dụng được, không có giá trị kinh tế hoặc không thể phân huỷ tự nhiên. Cụ thể như như: rác thải rắn, chất thải lòng và các loại khí thải do con người tạo ra trong quá trình sản xuất, tiêu dùng và sinh hoạt hàng ngày.

Ô nhiễm rác thải có thể xuất hiện ở nhiều hình thái khác nhau, cụ thể như:

Ô nhiễm không gian

Rác thải chất đống, bừa bãi, tràn lan trên mặt đất ở các khu dân cư hoặc bãi rác tự phát làm mất mỹ quan và gây ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất.

Ô nhiễm nước

Do rác thải nhựa, hóa chất và các loại chất thải khác bị ném vào hoặc xả vào ao hồ, sông suối, biển,...

Ô nhiễm đất

Sự xả thải không đúng cách của các loại rác vô cơ, hữu cơ sẽ làm giảm chất lượng đất và gây ảnh hưởng hiệu quả canh tác. Nghiêm trọng hơn , các thành phần độc hại có trong rác sẽ ngấm vào đất và gây ô nhiễm. Điều đó mang đến mối đe dọa nguy hiểm cho an toàn hệ sinh thái và sức khỏe con người khi sử dụng thức ăn bị nhiễm độc từ đất.

Ô nhiễm sinh học

Rác thải hữu cơ như thức ăn thối rữa, chất béo và các chất thải động vật có thể gây sự phát triển quá mức của vi khuẩn, nấm và các hình thái sinh học khác. Điều này có thể làm suy yếu hệ sinh thái tự nhiên và gây bệnh cho con người và động vật.

2. Thực trạng ô nhiễm rác thải nhựa tại Việt Nam

Thực trạng ô nhiễm rác thải nhựa ở Việt Nam đang ở trong tình trạng đáng quan ngại

Việt Nam hiện đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa vô cùng đáng quan ngại. Điều đó thể hiện rõ qua những con số thống kê cụ thể dưới đây:

Sản lượng rác thải nhựa cao

Theo báo cáo của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) năm 2020, Việt Nam là một trong những quốc gia có mức tiêu thụ nhựa nhanh nhất tại châu Á. Sản lượng rác thải nhựa ước tính là khoảng 2,5 triệu tấn mỗi năm và dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong vòng 10 năm tới.

Hệ thống xử lý và quản lý rác thải nhựa thiếu hiệu quả

Hệ thống quản lý rác thải nhựa tại Việt Nam đang gặp nhiều thách thức. Một số bãi rác công cộng và nhà máy xử lý rác thải nhựa không đáp ứng đủ nhu cầu và chất lượng. Do đó, một lượng lớn rác thải nhựa cuối cùng kết thúc trong môi trường tự nhiên, gây ô nhiễm nước, đất đai và không khí.

Biển bị ô nhiễm rác thải nhựa nghiêm trọng

Sở hữu 3.260km đường bờ biền cùng hơn 3000 hòn đảo lớn nhỏ, Việt Nam đang phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa nghiêm trọng ở môi trường biển. Hiện tại, chúng ta đang có hàng trăm km bờ biển và nhiều khu vực đảo đang hứng chịu tình cảnh rác thải nhựa xả thẳng hoặc trôi dạt vào. Điều này gây ảnh hưởng đáng kể đến môi trường biển, động vật biển và ngành du lịch.

Tình trạng này mang đến không ít thách thức và yêu cầu các cơ quan đoàn thể cần có sự phối với doanh nghiệp và cộng đồng tìm phương án đối phó thật sự phù hợp. Có như vậy, chúng ta mới có thể ngăn chặn bớt các hậu quả liên quan đến rác thải nhựa để bảo vệ môi trường sống và sức khỏe của chính bản thân mình.

3. 5+ Nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường rác thải

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường do rác thải, điển hình như:

Nhu cầu tiêu dùng và sản xuất tăng cao

Dân số tăng đi cùng với sự phát triển của kinh tế góp phần thúc đẩy mạnh xu hướng tiêu dùng và sản xuất. Điều này sẽ tạo ra khối lượng lớn rác thải từ sản phẩm đã qua sử dụng, nếu chúng không được quản lý và xử lý hiệu quả sẽ mang đến mối nguy lớn cho môi trường.

Sử dụng vật liệu không tái chế

Việc sử dụng các vật liệu không tái chế và không phân hủy được như chai lọ nhựa, túi ni lông,…khiến khối lượng rác xả ra môi trường ngày một tăng. Từ đó, mang đến nhiều ảnh hưởng tiêu cực, đặc biệt là đối với môi trường nước.

Thiếu hệ thống quản lý và xử lý rác thải hiệu quả

Hệ thống quản lý rác thải chưa được triển khai một cách hiệu quả ở nhiều quốc gia. Việc thiếu cơ sở hạ tầng và công nghệ phù hợp để thu gom, xử lý, tái chế rác thải dẫn đến việc vẫn còn một lượng lớn rác được xả thẳng ra môi trường.

Hạn chế trong công nghệ xử lý rác

Việc thiếu các phương pháp xử lý rác thải hiệu quả và thân thiện với môi trường cũng góp phần vào ô nhiễm. Một số kỹ thuật xử lý rác thải phổ biến hiện nay như đốt cháy, chôn lấp hoặc sử dụng bãi rác không đúng tiêu chuẩn cũng có thể gây ra khói, khí thải độc hại và rò rỉ chất ô nhiễm vào môi trường.

Thiếu ý thức bảo vệ môi trường

Hành vi xả rác bừa bãi là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường rác thải

Hành vi tiêu dùng không bền vững, sử dụng các chất liệu không thân thiện, không tái chế và xả rác bừa bãi của nhiều người cũng là một trong những lý do thúc đẩy tình trạng ô nhiễm rác ngày một nghiêm trọng hơn.

4. Hậu quả của ô nhiễm rác thải

Thực trạng rác thải ô nhiễm môi trường đang mang đến rất nhiều hậu quả khôn lường. Trong đó nổi bật như:

Giảm chất lượng môi trường sống

Tình trạng rác thải tràn lan không chỉ làm ảnh hưởng đến mỹ quan mà còn làm mất đi sự trong lành, an toàn của môi trường xung quanh. Từ đó dẫn đến suy giảm đáng kể chất lượng môi trường sống của mọi loại sinh vật, bao gồm cả con người.

Đe dọa an toàn của hệ sinh thái

Rác thải nhựa và các chất thải khác có thể làm tổn thương và đe dọa tính mạng động vật bởi vì chúng có thể bị nuốt phải hoặc vướng vào các phần của cơ thể. Ngoài ra, sự ô nhiễm môi trường cũng có thể phá hủy môi trường sống và làm giảm đa dạng sinh học.

Ảnh hưởng nền kinh tế

Vấn đề rác thải ô nhiễm môi trường có thể gây thiệt hại kinh tế đáng kể. Nó có thể ảnh hưởng đến ngành du lịch và ngành đánh bắt cá, làm giảm thu nhập của các cộng đồng nơi ô nhiễm xảy ra. Bên cạnh đó, việc xử lý rác thải cũng tốn kém nhiều chi phí, nhân lực và tài nguyên.

Ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe con người

Ô nhiễm rác thải mang đến nhiều hậu quả tiêu cực đối với môi trường lẫn sức khỏe con người

Rác thải nếu không được xử lý đúng cách có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe cho con người. Ví dụ, ô nhiễm môi trường có thể gây ra bệnh nhiễm trùng, các bệnh lây truyền qua đường môi trường, bệnh về hô hấp và các vấn đề về tiêu hóa. Hoặc khi con người ăn động vật/thực vật được nuôi trồng ở vùng nước, vùng đất ô nhiễm có thể bị nhiễm độc.

Biến đối khí hậu

Quá trình phân hủy rác thải sinh ra khí metan, một loại khí gây ra hiệu ứng nhà kính và góp phần làm biến đổi khí hậu. Ngoài ra, quá trình xử lý rác thải cũng có thể tạo ra lượng lớn carbon dioxide – tác nhân gây ra tình trạng nóng lên toàn cầu.

5. Các phương pháp giúp giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm rác thải

Để khắc phục tình trạng ô nhiễm rác thải môi trường, chúng ta cần phải lựa chọn các phương pháp xử lý phù hợp và thực hiện đúng cách. Sau đây, Hành Tinh Xanh sẽ cùng điểm qua một số gợi ý hiện đang được triển khai phổ biến và mang lại hiệu quả nhất định. Đó là:

Thu gom và phân loại rác ngay tại nguồn

Sử dụng thùng rác để phân loại, thu gom rác giúp việc quản lý và xử lý rác thải hiệu quả, thuận tiện hơn

Thay vì vứt rác ra các bãi rác tự phát, chúng ta nên trang bị sẵn các loại thùng rác nhựa để hỗ trợ việc thu gom và phân loại rác ngay tại nguồn. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn sự bành trướng của các bãi rác tự phát mà còn giúp các công nhân vệ sinh làm nhiệm vụ thu gom, vận chuyển thuận tiện hơn.

Tích cực tái chế rác thải

Rác sau khi thu gom, phân loại nên được ưu tiên tái sử dụng nếu có thể. Ngay từ trong gia đình, chúng ta cũng có thể áp dụng các ý tưởng tái chế rác thải đơn giản như tận dụng chai, lọ nhựa để làm chậu trồng cây, làm đồ chơi hay đồ trang trí trong nhà. Với những loại rác có khả năng tái chế mà chúng ta không có biện pháp thích hợp, hãy gửi đến các cơ sở thu gom rác tái chế để được xử lý đúng cách.

Lựa chọn công nghệ xử lý rác hiệu quả, an toàn

Các biện pháp xử lý rác truyền thống như đốt hay chôn lấp vẫn còn khá nhiều hạn chế và nó không phải phù hợp với tất cả các loại rác. Thay vào đó, chúng ta nên cân nhắc các công nghệ xử lý rác thông minh như đầu tư nhà máy tái chế rác, đầu tư công nghệ điện rác,… Các phương pháp này không chỉ giúp làm giảm mức độ tăng lên của rác ngoài môi trường mà còn tiết kiệm được tài nguyên và thậm chí có thể sinh ra năng lượng tái tạo.

Khuyến khích ứng dụng công nghệ xanh

Công nghệ xanh có thể giúp giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm rác thải. Đầu tư và khuyến khích sử dụng các công nghệ tiên tiến như quá trình sản xuất sạch, công nghệ tái chế tiên tiến, hệ thống quản lý thông minh... sẽ đóng góp vào giảm thiểu rác thải và ô nhiễm môi trường.

Thiết lập các quy định pháp chế nghiêm ngặt liên quan đến xử lý rác

Các chế tài xử phạt cần được áp dụng mạnh mẽ để ngăn chặn những hành vi xả rác bừa bãi đối với cá nhân và tổ chức. Đây cũng được xem là một biện pháp có khả năng giảm thiểu bớt vấn nạn ô nhiễm môi trường do rác thải gây ra.

Tổ chức tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng

Các phong trào tuyên truyền về tác hại của rác thải ô nhiễm môi trường có thể giúp cộng đồng có ý thức hơn về trách nhiệm của mình đối với vấn đề rác thải. Bên cạnh đó, các đơn vị đoàn thể cũng có thể tổ chức các hoạt động hướng dẫn sử dụng thùng rác phân loại, thu gom rác đúng cách, phương pháp tái chế rác,… để mọi người định hướng được phương pháp xử lý rác an toàn và hiệu quả.

Trên đây là một số chia sẻ thiết thực về vấn đề ô nhiễm rác thải đang mang lại nhiều thách thức cho các quốc gia trên toàn cầu. Hy vọng, từ những thông tin trong bài, bạn đọc sẽ có được cái nhìn toàn diện hơn để cùng cân nhắc, lựa chọn giải pháp phù hợp để chung tay góp phần ngăn chặn vấn nạn rác thải.

Nếu còn bất cứ thắc mắc nào khác, vui lòng liên hệ ngay Hành Tinh Xanh  để được tư vấn nhanh chóng nhé.

Thông tin liên hệ

• TRỤ SỞ CHÍNH

Địa chỉ: 524 Minh Khai, Hai Bà Trưng, Hà Nội

Số điện thoại:0981 228 766

• CHI NHÁNH PHÍA NAM

Địa chỉ: 167/2 đường Bờ Bao Tân Thắng, P.Sơn Kỳ, Q.Tân Phú, TP.HCM.

Số điện thoại:0912 026 829