Rác thải môi trường là gì? Biện pháp quản lý rác thải môi trường hiệu quả

Rác thải môi trường vẫn luôn là một trong những "bài toán" đầy khó khăn của cả thế giới bởi những hệ quả khôn lường mà nó mang lại. Tham khảo ngay bài viết để nắm rõ hơn về vấn đề này cũng như các phương pháp có thể áp dụng để đối phó với chúng.

Rác thải môi trường - Thách thức lớn của toàn cầu

1. Rác thải môi trường là gì

Rác thải môi trường

Rác thải môi trường là các chất thải, vật liệu hoặc sản phẩm không còn giá trị sử dụng nữa và được loại bỏ hoặc xả ra môi trường. Đây là những chất liệu không cần thiết hoặc không mong muốn mà con người hoặc hoạt động của con người tạo ra. Chúng thường không thể tự phân hủy một cách tự nhiên nên có thể mang đến nguy cơ ô nhiễm cao cho môi trường không khí, đất, nước. Nếu không có biện pháp đối phó hiệu quả, rác thải môi trường sẽ gây hại cho sức khỏe con người và các sinh vật sống khác.

2. Có những loại rác thải môi trường nào?

Các loại rác thải ngoài môi trường

Có nhiều loại rác thải môi trường khác nhau, trong đó phổ biến nhất chúng ta có thể kể ra như:

• Rác sinh hoạt: Các loại bao bì, vỏ hộp carton, chai nhựa, lon nước ngọt, túi nilon, thức ăn thừa,...
• Rác công nghiệp: Gồm các loại rác từ quá trình sản xuất và hoạt động công nghiệp như chất thải hóa học, chất ô nhiễm từ nhà máy, cơ sở sản xuất và các sản phẩm công nghiệp không còn sử dụng được như bao bì, thiết bị điện tử hỏng.
• Rác y tế: Là rác từ các cơ sở y tế như bệnh viện, phòng khám, nhà thuốc, như kim tiêm, vải bảo hộ y tế, hóa chất y tế, băng gạc và các chất cặn bã sau quá trình điều trị bệnh tật.
• Rác điện tử: Các thiết bị điện tử hỏng, không còn sử dụng được như máy tính, điện thoại di động, máy tính bảng, tivi và các linh kiện điện tử như pin, ống đèn huỳnh quang.
• Rác động vật: Gồm các loại rác từ thú nuôi và động vật như phân bò, phân heo và các chất thải từ các ngành nông nghiệp và thủy sản.
• Rác nguy hại: Chỉ các chất thải độc hại và nguy hiểm như hóa chất, thuốc trừ sâu, dầu thải, pin, ắc quy, bình gas, thuốc nhuộm, chất phụ gia công nghiệp và các chất phóng xạ.
• Rác xây dựng: Vật liệu xây dựng cũ, gạch, đá, xi măng, sắt, gỗ, nhựa xây dựng và các loại rác từ công trình xây dựng.

Các loại rác thải này nếu xả bừa bãi không chỉ làm mất mỹ quan mà còn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Do đó, việc thiết lập hệ thống quản lý và lựa chọn phương pháp xử lý rác thải hiệu quả là điều vô cùng quan trọng để đối phó với vấn nạn rác thải môi trường.

3. Thực trạng ô nhiễm rác thải hiện nay

Thực trạng ô nhiễm rác thải hiện nay là một vấn đề nghiêm trọng và ngày càng trở nên cấp bách trên phạm vi toàn cầu. Sau đây, chúng ta cùng điểm qua một số vấn nạn điển hình liên quan đến rác thải ở Việt Nam và trên thế giới.

3.1 Thực trạng rác thải tại Việt Nam

Thực trạng rác thải ở Việt Nam luôn ở trong tình trạng báo động

Thực trạng rác thải tại Việt Nam đang gặp phải nhiều thách thức và có tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Dưới đây là một số tình trạng chính:

Sự gia tăng khối lượng rác thải

Với sự phát triển kinh tế và tăng trưởng dân số, khối lượng rác thải tại Việt Nam đang tăng nhanh chóng. Theo Báo cáo Quốc gia về Tình hình Môi trường năm 2019, Việt Nam sản xuất khoảng 38,000-40,000 tấn rác mỗi ngày. Và theo dự kiến, con số này sẽ tăng lên đến 44,000 tấn vào năm 2025.

Quản lý rác thải chưa hiệu quả

Hệ thống quản lý và xử lý rác thải tại Việt Nam hiện vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Các phương pháp xử lý truyền thống như chôn lấp đất và đốt cháy không hiệu quả và gây ra ô nhiễm môi trường. Nhiều địa phương còn thiếu cơ sở hạ tầng và công nghệ hiện đại để xử lý rác thải.

Ô nhiễm nhựa

Việt Nam là một trong những quốc gia sản xuất và tiêu thụ nhiều nhựa nhất thế giới. Rác nhựa, đặc biệt là nhựa dạng vi mô, gây ô nhiễm nghiêm trọng cho môi trường, đặc biệt là các khu vực biển, ven biển.

Hoạt động thu gom và vận chuyển rác thải còn nhiều hạn chế

Trong một số địa phương, quy trình thu gom rác thải chưa được thực hiện đầy đủ, dẫn đến việc rác thải bị vứt bỏ không đúng nơi quy định và gây ô nhiễm môi trường.

Ô nhiễm nước và đất

Rác thải không được xử lý đúng cách đã góp phần làm ô nhiễm các nguồn nước và đất, đặc biệt là trong các khu vực nông thôn và khu vực đô thị.
Ít sự tham gia của cộng đồng: Ý thức của một số người dân về tác động của rác thải đến môi trường và sức khỏe cộng đồng vẫn còn hạn chế. Việc tạo ra những thay đổi tích cực trong thói quen sử dụng, tái chế và tái sử dụng rác thải vẫn đang gặp khó khăn.

Để giải quyết vấn đề rác thải, Việt Nam đang nỗ lực thúc đẩy chính sách quản lý rác thải bền vững, khuyến khích sử dụng công nghệ xanh và tăng cường vai trò của cộng đồng trong việc quản lý rác thải.

3.2 Tác hại của rác thải đối với môi trường

Rác thải có thể mang đến nhiều hậu quả khôn lường đối với môi trường sống, điển hình như:

Ô nhiễm không khí

Rác thải, đặc biệt là khi được đốt cháy không đúng cách, góp phần vào ô nhiễm không khí. Quá trình đốt cháy rác thải sinh ra khói, khí thải, và các chất độc hại như hợp chất hữu cơ bay hơi và hợp chất hóa học độc hại, gây hại cho sức khỏe con người và gây biến đổi khí hậu.

Ô nhiễm nước

Rác thải, đặc biệt là rác sinh hoạt và rác công nghiệp, có thể xảy ra thủy ngân, chì, kim loại nặng và các chất hóa học độc hại khác trong nguồn nước. Điều này gây ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng xấu đến đời sống thủy sinh, động vật và cây trồng, cũng như gây ra các vấn đề sức khỏe đối với con người.

Ô nhiễm đất

Rác thải, đặc biệt là rác công nghiệp và rác điện tử, có thể chứa các chất độc hại và các chất ô nhiễm. Khi rác thải được đổ trực tiếp lên đất hoặc khi chất thải từ bãi rác thấm xuống đất, chúng có thể gây ô nhiễm đất, làm giảm chất lượng đất và làm suy giảm khả năng canh tác và sinh thái của khu vực đó.

Ảnh hưởng đến động vật và hệ sinh thái

Rác thải xả bừa bãi mang đến nhiều tác động tiêu cực cho môi trường và hệ sinh thái động - thực vật

Rác thải có thể gây ra tổn hại trực tiếp cho động vật khi chúng ăn phải hoặc vướng vào rác thải. Ngoài ra, việc rác thải ô nhiễm môi trường cũng ảnh hưởng đến hệ sinh thái tự nhiên, làm suy giảm đa dạng sinh học và phá vỡ các mạng lưới sinh thái tự nhiên.

Cạn kiệt tài nguyên và gây ra biến đổi khí hậu

Quá trình sản xuất sản phẩm và xử lý rác thải sau khi không còn giá trị sử dụng đòi hỏi tiêu tốn nhiều nguồn lực tự nhiên như tài nguyên, năng lượng. Thêm vào đó, nếu xử lý không đúng cách còn gây ra khí thải độc hại và nhiệt lượng dư thừa, điều này góp phần không nhỏ vào hiện tượng biến đổi khí hậu.

4. Biện pháp quản lý rác thải môi trường hiệu quả

Để quản lý rác thải môi trường hiệu quả, cần áp dụng các biện pháp sau đây:

Thu gom rác thải thường xuyên

Thực hiện thu gom rác thường xuyên, kịp thời để ngăn chặn rác thải tràn lan gây ô nhiễm môi trường

Thu góm rác thường xuyên sẽ hạn chế tình trạng rác thải tràn lan hoặc phân tán ra ngoài môi trường làm mất mỹ quan và gây ô nhiễm. Điều này cũng cho phép quá trình tập kết, xử lý rác diễn ra nhanh chóng, kịp thời.

Ưu tiên tái chế rác thải

Sử dụng rác tái chế sẽ làm giảm nhu cầu sử dụng sản phẩm mới, từ đó giảm nguồn rác thải xả ra môi trường. Đây là một trong những phương pháp đơn giản, hiệu quả mà ai cũng có thể thực hiện.

Xử lý rác thải

Việc triển khai xử lý rác thải theo các phương pháp phù hợp sẽ ngăn chặn sự gia tăng của rác thải ngoài môi trường. Đặc biệt, hiện tại đã có một số công nghệ xử lý tiên tiến không chỉ mang đến hiệu quả xử lý rác cao mà còn có thể sinh ra các nguồn năng lượng tái tạo như sử dụng lò đốt chuyên dụng hoặc phương pháp ủ sinh học,...

Tăng cường giáo dục ý thức cộng đồng

Tăng cường tuyên truyền và hướng dẫn sử dụng thùng rác phân loại giúp mọi người nâng cao ý thức bảo vệ môi trường

Tăng cường giáo dục và tuyên truyền về quản lý rác thải và tác động của nó đến môi trường. Thông qua các chương trình cụ thể, công chúng có thể được hướng dẫn về cách sử dụng thùng rác để phân loại, cách tái chế và sử dụng các phương pháp quản lý rác thải bền vững.

Khuyến khích hành vi tiêu dùng bền vững

Ưu tiên sử dụng các sản phẩm có thể dùng nhiều lần như túi vải thay vì túi nilong chỉ dùng 1 lần, mua sản phẩm có nguồn gốc hữu cơ, thực vật, lập kế hoạch chi tiêu mua sắm hợp lý,... Đây đều là những biện pháp khả dụng có thể giúp làm giảm lượng rác xả ra môi trường.

Không thể phủ nhận rằng rác thải môi trường vẫn luôn là một trong những thách thức lớn nhất hiện nay đối với cộng đồng toàn cầu. Việc chung tay góp sức để đối phó với vấn nạn rác thải là trách nhiệm không của riêng ai. Chính bởi thế, hãy chủ động tìm hiểu để có thể lựa chọn đúng phương pháp ngăn chặn những nguy cơ do rác thải gây ra.
Để được hỗ trợ giải đáp thêm về các vấn đề liên quan, xin vui lòng liên hệ Hành Tinh Xanh theo thông tin bên dưới:

Thông tin liên hệ

• TRỤ SỞ CHÍNH

Địa chỉ: 524 Minh Khai, Hai Bà Trưng, Hà Nội

Số điện thoại:0981 228 766

• CHI NHÁNH PHÍA NAM

Địa chỉ: 167/2 đường Bờ Bao Tân Thắng, P.Sơn Kỳ, Q.Tân Phú, TP.HCM.

Số điện thoại:0912 026 829